Abstract: W tym artykule przyjrzano się pięciu badaniom naukowym (Wießner i in., 2022, 2023; Sanz i in., 2021; Kraehenmann, 2017; Mason i in., 2019). Wszystkie dotyczą wpływu LSD oraz psylocybiny na język człowieka. Posiłkowano się dodatkową literaturą, aby nakreślić tło psychologiczno-terapeutyczne.
Metodologia badań
- W poprzecznych badaniach (Wießner i in., 2022, 2023) [24 zdrowe osoby] zastosowano podwójnie ślepą próbę, wraz z kontrolowanym placebo.
- Sanz i in. (2021) [20 zdrowych osób] zastosowali funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (fMRI) oraz magnetoencefalograf (skan MEG).
- Kraehenmann (2017) [25 zdrowych osób] użył skalę Odmiennych Stanów Świadomości (OAV; ang. Altered States of Consciousness Rating Scale) oraz korekty i poprawki Bonferroniego w analizie statystycznej. Uczestnicy po podaniu dawki LSD wykonywali zadania według nagranej w formie audio instrukcji do obrazowania mentalnego przez 7 godzin.
- Mason i in. (2019) poprosili uczestników badania (odosobnienie psylocybinowe – ang. psylocybin retreat) do wypełnienia testu kreatywnego (dywergencyjnego i konwergencyjnego) myślenia i empatii oraz skalę zadowolenia z życia przy trzech okazjach: przed spożyciem psilocybiny (N = 55), rano po (N = 50) i siedem dni po (N = 22).
Wyniki
Wyniki pokazują, że język pod wpływem LSD:
- zwiększa dosadność;
- jest bardziej konkretny i zorientowany czasowo;
- wykazuje prostszą strukturę (zredukowany leksykon);
- popełnia błędy na poziomie koncepcyjnym;
- staje się bardziej emocjonalny;
- zwiększa zmienność i odległość semantyczna;
- zwiększa dziwaczność pomysłów i abstrakcyjność słów.
Ponadto, człowiek pod wpływem LSD:
- odczuwa większą tolerancję na niepewność (entropia);
- inicjuje pierwotne myślenie procesowe;
- zmniejsza odniesienie do przeszłości oraz spójność semantyczną;
- doświadcza większego podobieństwa semantycznego do pozytywnych odczuć.
Psylocybina:
- wzmacnia myślenie dywergencyjne i empatię emocjonalną na następny dzień po doświadczeniu psychodelicznym (N=50);
- natomiast wzrost myślenia konwergencyjnego i empatii emocjonalnej utrzymywał się po 7 dniach (N=22).
Słowniczek
Strategia porównań poprzecznych (ang. cross-sectional design) – metoda badawcza, w której grupy badanych, różne pod względem wieku chronologicznego, są obserwowane i porównywane w danym momencie czasu.
Funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego, zwyczajowo funkcjonalny rezonans magnetyczny, w skrócie fMRI (ang. functional magnetic resonance imaging) – wyspecjalizowana odmiana obrazowania metodą rezonansu magnetycznego, za pomocą której mierzony jest wzrost przepływu krwi i utlenowania aktywnej okolicy mózgu. W metodzie tej wykorzystywany jest fakt, iż podczas aktywności komórek nerwowych zwiększa się ich zapotrzebowanie na tlen i nasila się produkcja dwutlenku węgla. Wzrost aktywności danego rejonu mierzy się przy pomocy odpowiedzi BOLD (ang. blood-oxygenation-level-dependent), która określa zależność intensywności sygnału rezonansu magnetycznego od poziomu natlenienia krwi.
Magnetoencefalografia (ang. Magnetoencephalography (MEG Scan) — technika obrazowania elektrycznej czynności mózgu za pomocą rejestracji pola magnetycznego wytworzonego przez mózg. Sygnały są odbierane przez wysokoczułe mierniki pola magnetycznego umieszczone w pobliżu czaszki badanego np. typu SQUID.
N – liczba osób biorących udział w badaniu
Błędy koncepcyjne i prostsze słownictwo
Upośledzona Elastyczność Poznawcza - nie taka zła...
LSD upośledza elastyczność poznawczą poprzez perseweracje (wykonywanie ciągle tych samych aktywności) oraz błędy na poziomie koncepcyjnym (Wießner i in., 2022). Język pod wpływem LSD odzwierciedla zaburzenia poznawcze w opowiadanych historiach. Historie charakteryzują się prostszą, odłączoną strukturą, większym podobieństwem semantycznym oraz prostszym słownictwem gramatycznym (Wießner i in., 2023). W opowiadanych historiach pojawiało się słownictwo związane z czasem, przestrzenią i somaestetyką.
Z jakiego powodu upośledzona elastyczność poznawcza nie jest taka zła? Upośledzona elastyczność oznacza zmianę w funkcjonowaniu umysłu człowieka. Ta zmiana jest odmienna od tej, którą doświadcza człowiek na co dzień. Badanie przeprowadzono na zdrowych osobach. Odniesienie tych zmian do osób z zaburzeniami poznawczymi, np. depresja (Dos Santos i in., 2018), zaburzenia osobowości pozwala zrozumieć, jak sztywne konstrukty poznawcze charakterystyczne dla tych zaburzeń „rozpływają” się i człowiek może popatrzeć na świat w bardziej elastyczny sposób.
Leksykon i entropia
Zwiększony Słowotok i Tolerancja na Niepewność
Psychodeliki wydają się zmieniać strukturę języka, semantykę i słownictwo. LSD zwiększa wielosłowność, entropię i zmienność semantyczną oraz zmniejsza leksykon (Sanz i in., 2021):
leksykon to – uporządkowany zbiór wiedzy ujęty w formie haseł wraz z ich podstawowymi opisami lub też zawierający wiedzę encyklopedyczną w formie skondensowanej. Jest to reprezentacja psychologicznego poczucia self. Moich narracji o świecie, ludziach, o sobie samym;
entropia – to koncepcja wywodząca się z termodynamiki, zgodnie z którą wszystkie układy dążą do chaosu i nieporządku. W sferze psychologicznej koncepcja ta opisuje ilość niepewności i nieporządku, które istnieją w systemie. Innymi słowy, rośnie tolerancja na niepewność.
Semantyka i słownictwo
Kreatywność, Bisocjacja i Więcej Pozytywnych Odczuć
Jeśli chodzi o semantykę, psychodeliki zwiększają odległości semantyczne w zadaniach swobodnych skojarzeń i kreatywności oraz semantyczne podobieństwa do pozytywnych odczuć (Sanz i in., 2022; Wießner i in., 2022a, 2022b).
Jeśli chodzi o słownictwo, psychodeliki zwiększają pierwotny język procesowy, freudowską koncepcję języka konkretnego, asocjacyjnego, opartego na emocjach (Kraehenmann i in., 2017; Martindale i Fischer, 1977; Natale i in., 1978).
SIła czasu, zimbardo
Zrównoważony koncept self
Studia przypadków sugerują, że raporty psilocybinowe są semantycznie mniej zmienne i zorientowane tematycznie oraz bardziej konkretne i zorientowane czasowo (Landon i Fischer, 1970). LSD zmniejsza odniesienia do przeszłości (Speth i in., 2016) i zwiększa dziwaczność pomysłów, co koreluje ze zmniejszonymi granicami jaźni i kontrolą poznawczą (Kraehenmann i in., 2017).
Różnice między psychodelikami ujawniają raporty online, w tym bardziej emocjonalny język w przypadku LSD i psilocybiny oraz bardziej analityczny język w przypadku ayahuaski i DMT (Hase i in., 2022). Proponowanie pacjentom treningu pomysłowości i kreatywności jest psychoterapeutycznym ekwiwalentem zmian, jakie zachodzą pod wpływem psychodelików. Zwiększona bisocjacja podczas generowania pomysłów z jawnym zastrzeżeniem, żeby nie oceniać żadnego z pomysłów, a swobodnie je wypisywać kreuje nowy nawyk poznawczy, który następnie może być odniesiony i zastosowany wobec doświadczeń wewnętrznych człowieka.
Teraźniejszy Hedonizm i Fatalizm
Równowaga pomiędzy pozytywnymi i negatywnymi wspomnieniami z przeszłości, teraźniejszym hedonizmem i fatalizmem, optymistyczną i pesymistyczną wersją przyszłości wydaje się skuteczna w leczeniu traumy (Zimbardo i in., 2013).
Skale kwestionariusza Time Perspective Therapy mierzą subiektywne natężenie poszczególnych wzorców myślenia i zachowania na 5-stopniowej odpowiedzi od zdecydowanie nieprawdziwe przez neutralne do zdecydowanie prawdziwe. Oceniają, jak w tym momencie się czują. Jedno z pytań wygląda następująco: 36. Nawet kiedy cieszę się teraźniejszością, robię porównania z podobnymi doświadczeniami z przeszłości.
Bisocjacja to połączenie odległych struktur skojarzeniowych. Może zachodzić na poziomie opisowym, tzn. dokładnym odzwierciedleniem poznawczym za pomocą dziwacznych, emocjonalnych, konkretnych słów. Lub symbolicznym w postaci symboli, znaczeń, interpretacji, idei, subiektywnej perspektywy.
Równowaga procesów – zmiany perspektywy osobowej, miejsca i czasu
Co ACT (terapia akceptacji i zaangażowania) ma wspólnego z integracją doświadczeń psychodelicznych?
- podczas doświadczenia psychodelicznego mogą pojawić się obrazy siebie, świata, lub innych ludzi, które są odpowiedzią na to, czym chcę, aby było moje życie, jakie są moje wartości, na czym mi najbardziej zależy oraz w jaki sposób mogę to przełożyć na rzeczywiste zachowanie, budując nawyki działania oparte na wartościach (active engagement)
- umiejętność przyjmowania: perspektywy osobowej (shift perspective across person), np. teraz mogę przyjąc twoją perspektywę, mogę wyobrazić sobie, jak to jest być tobą w tym pokoju i ponownie wrócić do “siebie”
- perspektywa miejsca (shift perspective across place), mogę rozszerzyć swoją świadomość o odczucia związne z miejscem, w którym się znajduję.
- perspektywa czasu (shift perspective across time), mogę “odwiedzić” mądrość płynącą z przyszłości, mogę również odwiedzić siebie z okresu, gdy byłem małym chłopcem/dziewczynką i borykałem/borykałam się z czymś i dać sobie współczucie tej młodszej części siebie.
Elastyczny koncept self zapewnia skuteczną adaptację do środowiska. Pozwala na aktualizowanie się codziennie. Na weryfikowaniu ocen umysłu pod kątem „urabialności” (ang. workability). Czy to, co jest w moim umyśle, sprzyja realizowaniu moich celów i kultywowaniu wartości? Mnogość połączeń skojarzeniowych jest uzasadniona z punktu widzenia Teorii Ram Relacyjnych (Dymond, Roche, 2013). Zakłada ona, że człowiek tworzy wiele skojarzeń werbalnych, słownych, znaczeniowych, i na niej opiera swój wewnętrzny świat.
Z tego powodu, że centralny system reagowania (ang. default mode network, DMN) pod wpływem psychodelików jest jakby odłączony, zachodzi pewnego rodzaju odświeżanie połączeń mózgowych w takich miejscach, gdzie poprzednio ich nie było. Dezorganizacja języka pozwala skojarzyć nowe połączenia pomiędzy różnymi elementami ponownie. Kierując się przy tym swoimi wartościami i tym, czego chciałbym doświadczać w swoim życiu więcej.
Proces zmiany niekorzystnych skojarzeń można pokazać za pomocą poniższego GIF-u. Demonstruje on, że pomiędzy doznaniami cielesnymi, myślami, emocjami i zachowaniami istnieje możliwość rozpłynięcia się tych połączeń, które nie wspierają witalnego i bogatego, pełnego w znaczenie życia. Co więcej, każdy wzorzec skojarzeń może być modyfikowany w zależności od kontekstu (Zettle i in., 2016). Oznacza to modyfikację poszczególnego elementu lub całości, jeżeli wynik nie jest zadowalający w odmiennych kontekstach (sytuacjach). Np. świetnie sobie radzę w muzycznym improwizowaniu na instrumentach, tutaj, moje poczucie abstrakcyjności oraz swobody wyrażania emocji zadowala mnie, oraz towarzyszących mi muzyków. Natomiast odtwarzanie utworu już zapisanego, wymaga podtrzymywania tempa i uderzania w konkretne dźwięki w określonym czasie nutowym. Nie ma tu miejsca na improwizowanie, a jedynie na interpretację tego utworu.
Elastyczność psychologiczna
Podsumowanie
Zrównoważona perspektywa czasowa oznacza, że człowiek częściej skupia się na rzeczach pozytywnych i dąży do przyjemności (seks, kultura, rozwój) w czasie teraźniejszym. Jeżeli wspomina przeszłość to tylko związaną z miłymi wydarzeniami. Natomiast w przyszłość patrzy optymistycznie.
Psychodeliki pozwalają zmienić obraz świata, mnie oraz innych ludzi poprzez język (bisocjacja, zmienność i odległość semantyczna, przepływ dziwaczności pomysłów oraz abstrakcyjności słów) i wykorzystanie go do budowania korzystnych nawyków poznawczych w długim okresie. Podobne efekty uzyskuje się w wyniku treningu kreatywności i pomysłowości. Jednak struktura tych zmian jest odmienna od tych uzyskanych w wyniku oddziaływania psychodelików.
Poszerzenie repertuaru zachowań mentalnych o umiejętności przyjmowania perspektywy osobowej, miejsca i czasu zwiększają elastyczność psychologiczną i stanowią fundament do dalszego rozwoju człowieka.
Artykuły i książki
Bibliografia
Dos Santos, RG., Bouso, JC., Alcázar-Córcoles, MÁ., Hallak, JEC. (2018). Efficacy, tolerability, and safety of serotonergic psychedelics for the management of mood, anxiety, and substance-use disorders: a systematic review of systematic reviews. Expert Rev Clin Pharmacol. 2018 Sep;11(9):889-902. doi: 10.1080/17512433.2018.1511424. Epub 2018 Aug 23. PMID: 30102078. https://tiny.pl/cjqvg
Dymond, S., Roche, B. (2013). Advances in Relational Frame Theory: Research and Application 1st Edition. Publisher Context Press. ISBN-10 1608824470.
Hase, A., Erdmann, M., Limbach, V., Hasler, G., (2022). Analysis of recreational psychedelic substance use experiences classified by substance. Psychopharmacology (Berl). 2022 Feb;239(2):643-659. doi: 10.1007/s00213-022-06062-3. Epub 2022 Jan 15. PMID: 35031816; PMCID: PMC8799548. https://tiny.pl/cjqvt
Kraehenmann, R., Pokorny, D., Aicher, H., Preller, KH., Pokorny, T., Bosch, OG., Seifritz, E., Vollenweider, FX. (2017). LSD Increases Primary Process Thinking via Serotonin 2A Receptor Activation. Front Pharmacol. 2017 Nov 8;8:814. doi: 10.3389/fphar.2017.00814. PMID: 29167644; PMCID: PMC5682333. https://tiny.pl/cjqv7
Landon M, Fischer R. (1970). On similar linguistic structures in creative performance and psilocybin-induced experience. Confin Psychiatr. 1970;13(2):115-38. PMID: 5478353. https://tiny.pl/cjqv9
Mason, N., Mischler, E., Uthaug, M., Kuypers, K. (2019). Sub-Acute Effects of Psilocybin on Empathy, Creative Thinking, and Subjective Well-Being. Journal of psychoactive drugs. 51. 10.1080/02791072.2019.1580804. https://tiny.pl/cjq63
Natale, M., Kowitt, M., Dahlberg, CC., Jaffe, J. (1978). Effect of psychotomimetics (LSD and dextroamphetamine) on the use of figurative language during psychoanalysis. J Consult Clin Psychol. 1978 Dec;46(6):1579-80. doi: 10.1037//0022-006x.46.6.1579. PMID: 730927. https://tiny.pl/cjqvw
Sanz, C., Pallavicini, C., Carrillo, F., Zamberlan, F., Sigman, M., Mota, N., Copelli, M., Ribeiro, S., Nutt, D., Carhart-Harris, R., Tagliazucchi, E. (2021). The entropic tongue: Disorganization of natural language under LSD. Consciousness and Cognition. 87. 103070. 10.1016/j.concog.2020.103070. https://tiny.pl/cjq6z
Speth, J., Speth, C., Kaelen, M., Schloerscheidt, AM., Feilding, A., Nutt, DJ., Carhart-Harris, RL. (2016). Decreased mental time travel to the past correlates with default-mode network disintegration under lysergic acid diethylamide. J Psychopharmacol. 2016 Apr;30(4):344-53. doi: 10.1177/0269881116628430. PMID: 26979587. https://tiny.pl/cjqvd
Wiessner, I., Falchi, M., Maia, L., Daldegan-Bueno, D., Palhano-Fontes, F., Mason, N., Ramaekers, J., Gross, M., Schooler, J., Feilding, A., Ribeiro, S., de Araujo, D., Tófoli, L. (2022b). LSD and creativity: Increased novelty and symbolic thinking, decreased utility and convergent thinking. Journal of psychopharmacology (Oxford, England). 36. 2698811211069113. 10.1177/02698811211069113. https://tiny.pl/cjq6v
Wiessner, I., Olivieri, R., Falchi, M., Palhano-Fontes, F., Maia, L., Feilding, A., de Araujo, D., Ribeiro, S., Tófoli, F. (2022a). LSD, afterglow and hangover: Increased episodic memory and verbal fluency, decreased cognitive flexibility. European neuropsychopharmacology: the journal of the European College of Neuropsychopharmacology. 58. 7-19. 10.1016/j.euroneuro.2022.01.114.
Zettle, RD., Hayes, SC., Barnes-Holmes, D., Biglan A. (2016). The Wiley Handbook of Contextual Behavioral Science. Publisher Wiley-Blackwell. ISBN-10 111848956X.
Zimbardo, P. G., Sword R. i R. (2013). Siła czasu. Wydawnictwo naukowe PWN.